Geen link tussen depressie en meeste kankers

Een grote Nederlandse analyse van individuele deelnemers in 18 cohorten vond geen verband tussen het hebben van depressieve of angstklachten en het ontwikkelen van veelvoorkomende soorten maligniteiten. Tabaksgeassocieerde kankers zoals longcarcinoom vormen een uitzondering, maar na correctie voor gedeelde risicofactoren als overgewicht en alcoholgebruik verdween ook dat verband (Cancer. 2023;1-13).

Over een causaal verband tussen psychische aandoeningen en een hoger risico op kwaadaardige ziekten bestaan al tijden speculaties. Eerdere meta-analyses vonden soms een samenhang, soms niet. Omdat die studies alleen de data op studieverband groepeerden, hoopten Nederlandse onderzoekers meer duidelijkheid te scheppen door een meta-analyse uit te voeren op de studiegegevens van individuele deelnemers aan 14 prospectieve cohortstudies uit zowel Nederland als het Verenigd Koninkrijk. Ze harmoniseerden de data van 319.613 personen van wie gemiddeld ruim 10 jaar follow-up beschikbaar was. Bij hen deden zich 25.803 gevallen van kanker voor.

Voor de meeste soorten veelvoorkomende tumoren, zoals die van borst, prostaat, colon, rectum en alcoholgerelateerde maligniteiten vonden de onderzoekers geen verband tussen een klinisch manifeste depressie of angststoornis en het optreden van die kankers. Voor kankervormen die samenhangen met tabaksgebruik vonden ze verhoogde risicoratio’s van 1,06-1,60, maar dat verhoogde risico vlakte af na correctie voor gezondheidsparameters als het BMI, alcoholgebruik en familiaire belasting voor dit soort tumoren. De hoogste risicoratio’s in de volledig gecorrigeerde modellen vonden de onderzoekers voor longkanker, met een tot 1,23 keer hoger risico op longkanker bij angst of depressie.

De onderzoekers concluderen dat mensen die een maligniteit ontwikkelen in ieder geval niet hun eventuele depressiviteit de schuld hoeven te geven. Alleen depressieve rokers zouden mogelijk hun risico op een longtumor kunnen verkleinen door hun psychische klachten te verminderen, maar of enige causaliteit ook echt zo bestaat is niet met deze data te bepalen.

Het blijft echter wel de vraag hoeveel mensen nu daadwerkelijk voor dit verband vreesden. Hans Westgeest, internist-oncoloog in het Amphia Ziekenhuis, reageert desgevraagd op de bevindingen: ‘Hoewel ik als oncoloog zelf nooit binnen of buiten de spreekkamer heb gespeculeerd over een verband tussen psychische aandoeningen en kanker, is het geruststellend dat deze studie een dergelijk verband ook niet heeft aangetoond.’