Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Veranderingen in de doodsoorzakenstatistiek door automatisch coderen

Perspectief
Peter P.M. Harteloh
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2017;161:D1767
Abstract
Abstract
Sluiten
Changes in cause-of-death statistics as a consequence of automated coding

In 2013, Statistics Netherlands (CBS) has switched to an automated system for coding causes of death (IRIS). This change of method breaks with the tradition of manual coding of death certificates by medical coders that has lasted for over one hundred years. This article covers the major changes in the frequency of causes of death. It describes an increase of dementia (23%), CVA (11%), infectious diseases (43%) and risk factors (48%) as the underlying cause of death. Researchers, policy makers and medical doctors should take into account the differences between manual and automated coding when interpreting trends or comparing countries.

Conflict of interest and financial support: none declared.

Samenvatting

In 2013 is het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) overgegaan op het automatisch coderen van doodsoorzaken. Deze verandering van methode is een breuk met een meer dan 100 jaar oude traditie van het handmatig coderen van een doodsoorzakenformulier door een medisch codeur. Dit artikel gaat in op de belangrijkste veranderingen in het vóórkomen van doodsoorzaken. Het beschrijft een toename van het dementieel syndroom (23%), CVA (11%), infectieziekten (43%) en risicofactoren als onderliggende doodsoorzaak (48%). Onderzoekers, beleidsmakers en artsen zullen rekening moeten houden met de verschillen tussen handmatig en automatisch coderen bij de interpretatie van trends of bij vergelijking van landen.

Artikelinformatie
Aanvaard op
In print verschenen in
week 47 2017

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2017;161:D1767
Vakgebied
Onderwijs en Methodologie
Publieke gezondheidszorg
Auteursinformatie

Centraal Bureau voor de Statistiek, Taakgroep Gezondheid en Welzijn, Den Haag.

Contact Dr. P.P.M. Harteloh, arts-onderzoeker (ppm.harteloh@cbs.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld.

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

Martijn
Katan

Interessant artikel. U stelt dat "dementieel syndroom" tegenwoordig de meest voorkomende doodsoorzaak is. Ik kan echter noch bij cbs.nl noch bij statline (opendata.cbs.nl) een "dementieel syndroom" vinden. U neemt hiervoor een aantal ICD classificaties tesamen en vergelijkt deze optelsom met longkanker. Waarom niet met "totaal nieuwvormingen" of met longkanker plus andere longziekten? Staat CBS achter deze definitie van "dementieel syndroom" als onderliggende doodsoorzaak? Zoja, waarom komt het dan niet voor in de lijst van doodsoorzaken?

Martijn Katan, emeritus hoogleraar Voedingsleer (mkatan@xs4all.nl)

Geachte heer Katan,

Hartelijk dank voor uw reactie op mijn artikel. Dementia wordt tegenwoordig beschouwd als een syndroom (dat is een complex van symptomen) kemerkend voor een groep van neurocognitieve aandoeningen (zie de DSM-V). Deze groep van aandoeningen kent (overigens net als longkanker) verschillende ICD codes.  Vergelijking naar voorkomen dient plaats te vinden op hetzelfde aggregatieniveau van ziektekundige eenheden. Anders vergelijkt men appels met peren. Het vergelijken van dementieel syndroom met de groep van nieuwvormingen is  voorbeeld van een dergelijke vergelijking. Vergelijk afhankelijk van uw belangstelling dus nieuwvormingen met (het totaal van) neurocognitieve of cardiovasculaire aandoeningen en dementieel syndroom met longkanker, het cerebrovasculair accident, het acuut hartinfarct etc, maar niet het dementieel syndroom met nieuwvormingen, net zoals u de sterfte aan het acuut myocardinfarct niet met de sterfte aan het totaal van nieuwvormingen zou vergelijken. 

Het CBS volgt sinds de invoering van het automatisch coderen in 2013 (strikter dan voorheen) internationale richtlijnen voor het coderen en classificeren van doodsoorzaken. Dit bracht voor veel doodsoorzaken een aanpassing aan internationale inzichten en opvattingen met zich mee (vandaar mijn artikel). De Statline tabellen zijn hier nog niet op aangepast. Hier wordt aan gewerkt. Zo kent de meest recente European shortlist for causes of death (2012) wel het dementieel syndroom, maar is dit in de CBS uitgebreide lijst voor doodsoorzaken, gebaseerd op de European shortlist van 1998, nog niet zichtbaar. Vandaar dat codes moeten worden samengenomen. Dit geldt overigens ook voor longkanker of het cerebrovasculair accident (CVA).  Daar speelt nog bij dat een CVA in de praktijk van het vaststellen van de doodsoorzaak vaak niet gespecificeerd wordt als bloedig of ischemisch, hetgeen het in werkelijkheid natuurlijk wel is. Daarom worden codes voor het CVA samengenomen (bloedig, ischemisch en ongespecificeerd). Voor het dementieel syndroom geldt iets soortgelijks. Het wordt in de praktijk vaak niet gespecificeerd als Alzheimer, vasculair e.d. om de (verpleeghuis)patient niet overbodig te belasten met diagnostiek die geen betekenis heeft voor het medisch beleid. Vandaar ook hier het samennemen van ICD codes.  

Ik hoop met deze toelichting mijn artikel wat te verhelderen, mede omdat u zeker niet de enige bent/was met desbetreffende vragen.

Met vriendelijke groeten,

Peter Harteloh