Van gen naar ziekte; cystinose

- Cystinosis is an autosomal recessive disorder caused by an impaired transport of cystine out of lysosomes. The most severe infantile form of cystinosis starts with Fanconi syndrome at the age of 3-6 months. Untreated patients develop renal failure before the age of 10. The cystinosis gene (CTNS) maps to chromosome 17p13, spans 23kb and is composed of 12 exons. CTNS encodes a 367 amino acid protein, cystinosin, which is a H⁺-driven lysosomal cystine transporter. It is enigmatic how lysosomal cystine accumulation induces the clinical symptoms. ATP depletion was demonstrated in an experimental model consisting of loading lysosomes with cystine dimethylester. The amino-thiol cysteamine depletes lysosomal cystine content by a disulfide-exchange reaction with cystine. Therapy with cysteamine should be administered as early as possible and continued after a renal transplantation as the extra renal damage still progresses. Improved life expectancy of cystinotic patients requires the attention of internists with a special interest for this rare disorder.

Inleiding

de ziekte

Cystinose is een zeldzame ziekte, die wordt veroorzaakt door de stapeling van het aminozuur cystine (dat ontstaat uit cysteïne) in het lysosoom. Er zijn 3 vormen te onderscheiden.

De ernstigste, infantiele, vorm van cystinose manifesteert zich rond de leeftijd van 3-6 maanden met voedingsproblemen, een afbuigende groeicurve, perioden van uitdroging en een enkele keer ook tekenen van rachitis. In dit stadium toont laboratoriumonderzoek een compleet Fanconi-syndroom aan, met verhoogde uitscheiding van aminozuren, kalium, calcium, bicarbonaat, fosfaat, glucose, uraat, carnitine, laagmoleculaire eiwitten en albumine. Het vóórkomen van braken met obstipatie, in combinatie met hypokaliëmie, hypofosfatemie en metabole acidose bij een zuigeling, moet aan dit ziektebeeld doen denken. Cystinekristallen in de cornea veroorzaken fotofobie en kunnen door de oogarts worden waargenomen vanaf de leeftijd van 1 jaar. Bij onbehandelde patiënten met de infantiele vorm ontstaat een terminale nierinsufficiëntie rond de leeftijd van 10 jaar. Sinds cystinosepatiënten dankzij niertransplantatie langer…

Artikelinformatie

Aanvaard op

14 november 2003

10 maart 2004

In print verschenen in

week 10 2004

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2004;148:476-8

Vakgebied

Genetica

Interne vakken

Kindergeneeskunde

Auteursinformatie

Universitair Medisch Centrum St Radboud, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen.

Afd. Kindergeneeskunde, subafd. Kindernefrologie: mw.E.N.Levtchenko en hr.prof.dr.L.A.Monnens, kinderartsen-nefrologen; hr.dr. L.P.W.van den Heuvel, klinisch-biochemisch geneticus.

Laboratorium Kindergeneeskunde en Neurologie: hr.M.Wilmer en mw.A.C.de Graaf-Hess, analisten; hr.dr.H.Blom, klinisch-biochemisch geneticus.

(e.levtchenko@cukz.umcn.nl).

Contact mw.E.N.Levtchenko (e.levtchenko@cukz.umcn.nl)