Verhoogde ongebonden fractie door hypoalbuminemie en nierfunctiestoornis

Valproïnezuurintoxicatie door misinterpretatie van plasmaspiegel

Klinische praktijk
Roos Ruiter-Visser
Annemieke Dols
Yvo M. Smulders
Gabriel E. Jacobs
Klaas Jan Nauta
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2018;162:D2719
Abstract

Valproïnezuur wordt vaak voorgeschreven voor verschillende epilepsiesyndromen en voor bipolaire stoornissen. Minder bekend is dat dit geneesmiddel bij toxische plasmaspiegels neurologische symptomen kan veroorzaken. Wij beschrijven een casus van een valproïnezuurintoxicatie door een verhoogde ongebonden (vrije) fractie van dit geneesmiddel. De intoxicatie was ontstaan bij een therapeutische totale plasmaspiegel, waarbij alleen de ongebonden fractie van het geneesmiddel verhoogd was door hypoalbuminemie en een nierfunctiestoornis bij een systemische ziekte.

Samenvatting

Achtergrond

Valproïnezuur wordt vaak voorgeschreven voor de behandeling van epilepsie of een bipolaire stoornis. Doordat alleen de ongebonden fractie van geneesmiddelen farmacologisch actief is, kan een verhoging van deze fractie bij sommige sterk eiwitgebonden psychofarmaca, zoals valproïnezuur en fenytoïne, leiden tot ernstige toxiciteit.

Casus

Een 65-jarige man met een bipolaire stoornis type I ontwikkelde verschillende neurologische symptomen, waaronder traagheid, krachtsverlies, moeite met lopen en mictiestoornissen, nadat zijn stemmingsstabilisator was omgezet naar valproïnezuur. Omdat de totale valproïnezuurplasmaspiegels binnen de therapeutische breedte vielen, werd deze geneesmiddelintoxicatie in eerste instantie niet herkend. Later bleek dat de ongebonden (vrije) fractie van valproïnezuur verhoogd was, door hypoalbuminemie en een nierfunctiestoornis.

Conclusie

De mogelijkheid van een geneesmiddelintoxicatie moet altijd worden overwogen bij patiënten met neurologische verschijnselen die sterk eiwitgebonden psychofarmaca gebruiken, zelfs als de totale plasmaspiegel binnen de therapeutische breedte valt.

Auteursinformatie

GGZ inGeest, polikliniek Ouderen- en neuropsychiatrie, Amsterdam: drs. R. Ruiter-Visser, aios psychiatrie; dr. A. Dols, psychiater. VUmc, Amsterdam. Afd. Interne geneeskunde: prof.dr. Y.M. Smulders, internist-nefroloog. Afd. Ziekenhuispsychiatrie: drs. K.J. Nauta, psychiater. Centre for Human Drug Research en LUMC, Leiden: dr. G.E. Jacobs, psychiater-klinisch farmacoloog.

Contact R. Ruiter-Visser (r.visser@ggzingeest.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld.

Auteur Belangenverstrengeling
Roos Ruiter-Visser ICMJE-formulier
Annemieke Dols ICMJE-formulier
Yvo M. Smulders ICMJE-formulier
Gabriel E. Jacobs ICMJE-formulier
Klaas Jan Nauta ICMJE-formulier
Dit artikel is gepubliceerd in het dossier
Farmacotherapie
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties