artikel
Casus
Twee 29-jarige vrouwelijke arts-assistenten zaten in juni in een park in Lissabon. Een dag na terugkomst in Nederland ontdekten beiden lineair gerangschikte, hevig jeukende erythemateuze maculopapuleuze erupties op de beide armen, waarop in de daaropvolgende dagen centraal kleine vesikels ontstonden, die ruptureerden. Daarop ontstonden crustae, die na enkele weken verdwenen. Beide patiënten hadden milde malaise zonder koorts, maar geen ademhalingsproblemen of oogklachten. Een dermatoloog stelde de diagnose ‘dermatitis ten gevolge van de eikenprocessierups’. Deze rups (Thaumetopoea processionea) uit Midden- en Zuid-Europa is vorig jaar al in Friesland gesignaleerd. Zij dankt haar naam aan de lange colonnes waarin zij over de eik loopt. De ‘haren’ van de rups waaien met honderdduizenden tegelijk mee met de wind en hechten met weerhaakjes aan de huid. Ze bevatten het eiwit thaumetopoïne, dat het lichaam kan binnendringen. Na ongeveer 8 h ontstaat het typische klinische beeld. Uitwrijven van de haartjes over de huid, veroorzaakt de lineaire rangschikking. Contact met de bovenste luchtwegen, ogen en de longen geeft eveneens irritatie. Ook malaise, koorts, duizeligheid en braken zijn beschreven. Het effect van lokale of systemische corticosteroïden en antihistaminica is onzeker. Onbehandeld geneest de dermatitis doorgaans restloos. Daarmee is het een benigne, vooral irritante aandoening.
Diagnose
Dermatitis door de eikenprocessierups
De processierups
Pas recent heb ik met interesse kennis genomen van uw artikel over de processierups in NTvG (2010;154:A2487). Het klinische beeld na aanraking van deze ogenschijnlijk zo lieftallige beestjes beschrijft u kort, krachtig en duidelijk. Ervaringsdeskundigen, zoals onder meer mijn echtgenote, herinneren zich het beste de ellendige persisterende en therapieresistente jeuk. Hier in de Haute Savoie (Frankrijk) is de rups zeer bekend en die veroorzaakt elk jaar een ware plaag in de dennebomen. Tussen de takken hangen dan grote witte nesten, die eruitzien als pluimen. Met handschoenen en gezichtsbescherming worden de takken eruitgezaagd en onmiddellijk verbrand. Mocht een nest toch eerder gebarsten zijn dan marcheren de fraaie rupsen in colonne over de stam naar beneden en vaak nog een heel stuk over de grond; dat is een indrukwekkend schouwspel. Opvallend is dat de rupsen in deze regio vrijwel nooit op eiken worden gezien. Bij navraag aan de autochtone bevolking werd me dit herhaaldelijk bevestigd. Is de naam "eikenprocessierups" dan niet wat teveel eer of zijn de bevindingen hier wat uitzonderlijk?
H.H. Warmink, em. kinderarts-allergoloog
Evian-les-Bains
Frankrijk