Dames en Heren,
Stemmen horen (auditief verbale hallucinaties) is een symptoom dat bij tal van psychiatrische, neurologische en andere medische condities kan voorkomen. Stemmen horen komt ook voor bij gezonde kinderen en volwassenen. Stemmen zijn vooral bekend als onderdeel van schizofrenie en andere psychotische stoornissen. Toch lijden veel mensen die stemmen horen niet aan een psychose en zijn antipsychotica lang niet altijd geïndiceerd. Aan de hand van 3 patiënten beschrijven wij de diagnostische bandbreedte van stemmen horen en de grote variatie aan behandelmogelijkheden.
Patiënt A, een man van 74 jaar, bezoekt de Stemmenpoli van UMC Utrecht na doorverwijzing van de huisarts. Hij hoort sinds een klein jaar stemmen en heeft daar last van. De huisarts schreef haloperidol 1 mg per dag voor, wat bijwerkingen opleverde maar geen vermindering van de stemmen gaf.
Patiënt vertelt dat hij de stemmen ’s nachts hoort en erdoor gewekt wordt. Eenmaal wakker kan hij…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Helderhorendheid
In aansluiting op uw uitstekende artikel wil ik er op wijzen dat er nog een vorm van “stemmen horen” bestaat. Dit betreft het fenomeen dat sommige mensen hun intuïtieve ingevingen ontvangen via het kanaal van het horen. In de parapsychologie wordt dit vermogen “helderhorendheid” genoemd. Het betreft een uiting van hogere intuïtie. Dit overigens ter onderscheid van het inmiddels breed ingeburgerde begrip “pluis en niet pluis gevoel”. Ik moge hierbij verwijzen naar het artikel van collega Snoek in dit tijdschrift (1). Alsmede de door mij geschreven reactie daarop (2). Het betreft dus een vorm van “stemmen horen” welke in geen enkel opzicht als pathologisch geduid moet worden.
Willem van der Krol, huisarts (n.p.), Leeuwarden
1.https://www.ntvg.nl/artikelen/%E2%80%98pluisniet-pluis%E2%80%99-een-val…
2.https://www.ntvg.nl/artikelen/%E2%80%98pluisniet-pluis%E2%80%99-een-val…
Stemmen horen
Ik wil nogmaals benadrukken dat er mensen zijn die informatie ontvangen via het horen van een stem zonder dat er op enigerlei wijze sprake is van welke pathologie dan ook. Dit is een geheel op zich zelf staande groep. Dus ook geheel af te grenzen van de groepen die u beschrijft. Deze mensen hebben van nature het vermogen om via het horen van een stem de eigen hogere intuïtie te laten spreken. Er is sprake van plotselinge ‘ingevingen’. Deze doen zich vooral voor in situaties van diepe rust en lijken vanuit het niets te komen. Ze zijn niet oproepbaar. Overigens wordt ook door sommige geniale wetenschappers een vergelijkbaar proces beschreven. Zo beschrijft de wiskundige Poincaré dat hij na een lange tocht in zijn rijtuig bij het uitstappen plotseling als het ware vanuit het niets zijn later beroemde wiskundige stelling kon verwoorden (1).
Met alle respect voor uw onderzoek wil ik er op wijzen dat de controle groep op geen enkel punt overeenkomt met de door mij bedoelde groep. U mag op grond hiervan dan ook niet concluderen dat paranormaal begaafde mensen en psychotische mensen een vergelijkbare fysieke achtergrond hebben. Bijvoorbeeld uw inclusiecriterium om tijdens de MRI binnen 8 minuten 4 episodes van stemmen horen te moeten ervaren met bovendien nog een minimum duur van 50 seconden sluit de door mij bedoelde groep op zichzelf al uit. Verder bestond de controle groep volgens uw uitleg uit mensen die zelf meenden over paranormale gaven te bezitten. Dit laatste kan echter geen enkele garantie zijn dat deze mensen deze gaven ook werkelijk bezitten.
Het is een lastige materie. Er zijn mensen die in hun psychose paranormale vermogens menen te hebben maar dat in werkelijkheid helemaal niet hebben. Er zijn ook mensen die enerzijds tot psychose neigen maar anderzijds toch ook wel een zeker paranormaal vermogen hebben. Maar de groep die ik nu in de belangstelling wil brengen heeft echter geen enkele verwantschap met een van deze beide groepen. Het zijn volkomen evenwichtige mensen. Het enige bijzondere is dat zij soms een stem horen als uiting van hun intuïtie.
Overigens is juist in Utrecht in de jaren tachtig van de vorige eeuw op dit gebied veel in kaart gebracht door professor W.H.C.Tenhaeff. Hij heeft onder andere systematisch onderzoek verricht naar de paranormale vermogens van de toen der tijd beroemde Utrechtse paranormale genezer Gerard Croiset. Uw stelling dat veel paranormale genezers een psychose hebben doorgemaakt kan ik vanuit de praktijk totaal niet onderschrijven. Ik ben dan ook benieuwd naar uw onderbouwing daarvoor.
1. https://www.nrc.nl/nieuws/2012/12/15/de-ongeduldige-impressionist-11865…
Willem van der Krol, Leeuwarden
Stemmen horen met 'echte antenne'
Een mooie klinische les, een andere etiologische verklaring voor het horen van stemmen die jullie niet bespreken wordt gegeven door Boza en Liggett.1 Zij behandelden in de jaren 80 in de VS een oorlogsveteraan die stemmen en muziek hoorde maar verder geen psychotische kenmerken had. Deze veteraan had in oorlogstijd verwondingen opgelopen bij een granaatexplosie.
Wat bleek bij deze patiënt het geval, de achtergebleven scherven in zijn schedel functioneerden als een ouderwetse passieve kristalradio. Er zijn ook verhalen van patiënten bij wie tandvullingen in combinatie met metalen brug- en kroonwerken radiofrequenties ontvingen.2
Stemmen horen en paranormaal zijn (2)
U lijkt het paranormaal vermogen volledig te associëren met het vermogen om in de toekomst te kunnen kijken. Zelf zou ik paranormaal vermogen willen omschrijven als het vermogen om buiten het normale logische denken om zinvolle informatie te kunnen genereren. Bij sommige mensen is het zo dat deze informatie via het horen van een stem tot bewustzijn komt.
U vraagt zich af hoe ik het onderscheid kan maken tussen “echte paranormale begaafdheid” en vermeende paranormale begaafdheid. Dat valt inderdaad niet altijd mee. Er bestaan helaas geen objectieve testen. In medische termen zou je dan ook van een klinische diagnose kunnen spreken. Maar dat is ook in de psychiatrie toch niet zo ongewoon? Een combinatie van intuïtie, rationeel denken, pluis en niet-pluis gevoel en basis kennis is nodig om zo dicht mogelijk bij de waarheid te komen. Het helpt natuurlijk ook als de diagnosticus zelf over een zeker paranormaal vermogen beschikt. Het vaststellen of iemand wel of niet paranormaal begaafd is heeft dus zeker een subjectieve kant. De mate van objectiviteit kan echter worden vergroot door meerdere beoordelaars te laten kijken. Een vergelijking met de kunst is misschien ook op zijn plaats. Immers hoe stel je vast wie wel en wie niet een echte kunstenaar is? En toch is hier vaak algemene overeenstemming over. Maar wie zou precies kunnen zeggen waar dit op gebaseerd is? En hoe zou dit vervolgens gemeten kunnen worden? Een ander criterium kan daarom zijn of er voldoende overeenstemming bestaat tussen meerdere beoordelaars. Als de ene beoordelaar bij iemand een paranormaal vermogen vaststelt en de andere beoordelaar bij dezelfde persoon een psychose dan is het duidelijk dat er iets niet klopt.
Het zou mooi zijn als u uw onderzoek zou kunnen herhalen maar dan met echt paranormale proefpersonen. Mijn hypothese is dat u misschien wel kenmerkende hersenpatronen vindt. Maar dat deze hersenpatronen geen verwantschap zullen vertonen met psychotische mensen of met mensen die zich slechts inbeelden over een paranormale gave te bezitten.
Willem van der Krol
Stemmen horen, ook bij verstandelijke handicap
Gezien de omvang van de doelgroep voel ik mij geroepen om een aanvulling te schrijven mbt auditieve hallucinaties en zwakbegaafdheid. 2.8 miljoen mensen in NL heeft een IQ < 80.
Het is bekend dat mensen met een matige verstandelijke beperking vaker geisoleerde auditieve hallucinaties beleven, zonder dat deze binnen het kader van een psychose past. Nu zijn mensen met een VB ook wel meer kwetsbaar voor het ontwikkelen van een psychose, ook de hallucinaties zonder psychose komen veel voor. Het is een beetje vergelijkbaar met apathie+depressie bij VB. Er komt vaker depressie voor bij VB maar ook natuurlijk de apathie zonder depressie.
De auditieve hallucinaties bij VB komen in de eerste plaats voort uit een lagere sociaal emotionele ontwikkeling die niet altijd congruent hoeft te zijn met de intellectuele vermogens van de individu. Zo kan de 24 -jarige jongedame met een Totaal IQ van 63 een emotionele ontwikkeling hebben van 3 jaar en ten gevolge van faalervaringen op het relationele vlak commentaar horen als ze in de spiegel kijkt. De stem kan haar vertellen dat ze lelijk is. Zo ook kunnen er compensatoire "coping" auditieve hallucinaties voortkomen. Het meeste bekende voorbeeld is natuurlijk de "imaginery friend" of stemmen van troost, niet zelden de troostende woorden van een overleden oma.
Dit klinkt allemaal logisch maar het gaat er vooral om dat deze auditieve hallucinaties verkeerd worden geinterpreteerd bij de mensen met een lichtere verstandelijke beperking met disharmonisch intellectueel en/of sociaal emotionele ontwikkeling. Zij verschijnen op de SEH en bij crisisdienst waar dikwijls de VB over het hoofd wordt gezien!
Los van dit algemene betoog over LVB+Sociaal emotionele ontwikkeling+stemmen horen is het goed om te realiseren dat er nog een rits genetische syndromen zijn waarbij vaker hallucinaties zonder psychose voorkomen. 22q11 is daar een mooi voorbeeld van.
Jan Plas, AVG