Secundaire preventie met clopidogrel na TIA of herseninfarct

Conflict of interest and financial support: disclosure forms provided by the authors are available along with the full text of this article at www.ntvg.nl, search for A5836; click on ‘Belangenverstrengeling’ (‘Conflict of interest’). Financial support for this article: S.M. Zuurbier has received financial support in the form of a subsidy from the Netherlands Heart Foundation. A. Algra has received several grants for cerebrovascular research from the Netherlands Heart Foundation, Netherlands Brain Foundation, Dutch Thrombosis Foundation, the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO) and the Netherlands Organisation for Health Research and Development (ZonMw); he has received speaker fees for participation in international advisory board meetings from Boehringer Ingelheim; and he has received a fee for participation in an expert meeting from Sanofi.

In patients with TIA or stroke of arterial origin various antiplatelet agents, or combinations of these, have been found to be effective to reduce the risk of new vascular complications.
International guidelines currently recommend three treatment strategies with antiplatelet agents after TIA or stroke: acetylsalicylic acid in combination with dipyridamole, clopidogrel monotherapy, or alternatively acetylsalicylic acid monotherapy.
In the Netherlands, current standard antiplatelet therapy after a TIA or stroke is a combination of acetylsalicylic acid and dipyridamole.
Clopidogrel monotherapy is probably equally as effective as the combination of acetylsalicylic acid and dipyridamole.
Clopidogrel monotherapy is easier to use, has fewer side effects and has recently become cheaper than the combination of acetylsalicylic acid and dipyridamole.
For secondary prevention in the Netherlands we advise following the international guidelines on thromboprophylaxis after TIA or stroke. Clopidogrel could be considered as an alternative treatment to the combination of acetylsalicylic acid and dipyridamole.

Samenvatting

Bij patiënten met een TIA of herseninfarct van arteriële oorsprong zijn verschillende trombocytenaggregatieremmers of combinaties daarvan bewezen effectief bij het reduceren van het risico op nieuwe vasculaire complicaties.
In internationale richtlijnen worden momenteel 3 mogelijke behandelingen met trombocytenaggregatieremmers na een TIA of herseninfarct geadviseerd: acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol, monotherapie met clopidogrel, of eventueel monotherapie met acetylsalicylzuur.
De trombocytenaggregatieremmers die momenteel in Nederland standaard worden voorgeschreven na een TIA of herseninfarct zijn acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol.
Clopidogrelmonotherapie is waarschijnlijk even effectief als acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol.
Clopidogrelmonotherapie is eenvoudiger in gebruik, geeft minder vaak bijwerkingen en is recent goedkoper geworden dan acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol.
In Nederland adviseren wij als secundaire preventie na een TIA of herseninfarct de internationale richtlijnen te volgen. Clopidogrel kan overwogen worden als alternatief voor acetylsalicylzuur in combinatie met dipyridamol.

Artikelinformatie

13 juni 2013

In print verschenen in

week 27 2013

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A5836

Vakgebied

Zenuwstelsel

Huisartsgeneeskunde

Hart en vaten

Auteursinformatie

*Namens de Nederlandse Neurovasculaire Werkgroep van de Nederlandse Vereniging voor Neurologie.

Academisch Medisch Centrum, afd. Neurologie, Amsterdam.

Drs. S.M. Zuurbier, arts-onderzoeker neurologie; dr. Y.B.W.E.M. Roos, neuroloog.

Ziekenhuis Rijnstate, afd. Neurologie, Arnhem.

Dr. S.E. Vermeer, neuroloog.

St. Antonius Ziekenhuis, afd. Neurologie, Nieuwegein.

Dr. P.H.E. Hilkens, neuroloog.

Universitair Medisch Centrum Utrecht, Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde, Utrecht.

Contact dr. Y.B.W.E.M. Roos (y.b.roos@amc.uva.nl)

Verantwoording

Belangenconflict en financiële ondersteuning: formulieren met belangenverklaringen zijn beschikbaar bij dit artikel op www.ntvg.nl (zoeken op A5836; klik op ‘Belangenverstrengeling’). Financiële ondersteuning voor dit artikel: S.M. Zuurbier werd financieel ondersteund door een subsidie van de Nederlandse Hartstichting. A. Algra ontving verschillende onderzoeksubsidies voor cerebrovasculair onderzoek van de Nederlandse Hartstichting, Hersenstichting Nederland, Trombosestichting Nederland, NWO en ZonMw; hij ontving honoraria voor deelname aan bijeenkomsten van internationale adviesraden van Boehringer Ingelheim; en hij ontving een honorarium voor deelname aan een expertcongres van Sanofi.
Aanvaard op 18 april 2013

Auteur	Belangenverstrengeling
S.M. (Yvonne) Zuurbier	ICMJE-formulier
Sarah E. Vermeer	ICMJE-formulier
Pieter H.E. Hilkens	ICMJE-formulier
Ale Algra	ICMJE-formulier
Yvo B.W.E.M. Roos	ICMJE-formulier