Richtlijn ‘Hersenmetastasen’ (revisie)

Conflict of interest: the authors received reimbursement for participation in the work group. De Graeff received payment for advisory work for Wyeth and Nycomed. Financial support for this article: none declared.

Improved survival of cancer patients results in an increase in the incidence of brain metastases. In addition, asymptomatic brain metastases are more often detected as a consequence of active screening.
In patients with cancer and new neurological symptoms, MRI of the brain is indicated to assess the presence and number of brain metastases.
Decisions concerning treatment of brain metastases should take place within a multidisciplinary team. Treatment is in the first instance focused on improvement or preservation of neurological functioning.
The main treatment options for patients with brain metastases are whole brain radiotherapy, stereotactic radiosurgery/radiotherapy, and neurosurgical resection. The choice of treatment depends on the number and the location of the brain metastases, the general and neurological condition of the patient, the extent of extracranial tumour activity, and the expected results of treatment.
The revised guideline supports the policy of whole brain radiotherapy not being the standard treatment following stereotactic radiosurgery or radiotherapy. In the case of complete resection, confirmed using early postoperative MRI, whole brain radiotherapy does not add to survival benefit, while patients may suffer from radiation-induced toxicity.

Samenvatting

Door de toegenomen overleving van patiënten met kanker neemt de incidentie van hersenmetastasen toe. Ook de toegenomen screening op asymptomatische metastasen draagt hieraan bij.
Bij patiënten met kanker en nieuwe neurologische klachten is een MRI van de hersenen geïndiceerd om vast te stellen of er hersenmetastasen zijn en hoeveel.
Besluitvorming over de behandeling is multidisciplinair. Behandeling is in de eerste plaats gericht op verbetering of behoud van het neurologisch functioneren.
De belangrijkste behandelopties voor patiënten met hersenmetastasen zijn totale schedelbestraling, stereotactische precisiebestraling en neurochirurgische resectie. De keuze van behandeling hangt af van het aantal en de lokalisatie van de hersenmetastasen, de algehele en neurologische toestand van de patiënt, de uitgebreidheid van extracraniële tumoractiviteit en de te verwachten effecten van de behandeling.
De richtlijn adviseert om patiënten na stereotactische precisiebestraling niet standaard te behandelen met totale schedelbestraling. Ook na een totale resectie, die is bevestigd met vroege postoperatieve MRI, leidt die bestraling namelijk niet tot overlevingswinst en mogelijk wel tot radiatietoxiciteit.

Artikelinformatie

7 december 2011

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A4141

Vakgebied

Kanker

Zenuwstelsel

Beeldvorming

Auteursinformatie

*Namens de leden van de multidisciplinaire werkgroep ‘Hersenmetastasen’, die aan het eind van dit artikel worden genoemd.

Universitair Medisch Centrum St. Radboud, Nijmegen.

Dr. J.M.M. Gijtenbeek, neuroloog.

Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL), Utrecht.

Drs. V.K.Y. Ho, medisch bioloog en epidemioloog.

Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen.

Dr. M.A.A.M. Heesters, radiotherapeut-oncoloog.

Vrije Universiteit Medisch Centrum, Amsterdam.

Dr. F.J. Lagerwaard, radiotherapeut-oncoloog.

Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht.

Dr. A. de Graeff, internist-oncoloog.

Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis, Slotervaartziekenhuis, Amsterdam.

Dr. W. Boogerd, neuroloog.

Contact dr. J.M.M. Gijtenbeek (j.gijtenbeek@neuro.umcn.nl)

Verantwoording

De volgende leden van de multidisciplinaire werkgroep droegen bij aan de revisie van de richtlijn: Beerepoot LV, Boogerd W, Bossmann S, Brink M, De Graeff A, Dingemans AC, Gijtenbeek JMM, Hanssens PEJ, Heesters MAAM (vanaf 11 november 2009), Ho VKY, Hofman PAM, Kurt E, Lagerwaard FJ, Van de Kar-van der Meulen ML, Van der Heijden HFM, Van der Zwan JM, Van Dijk M, Van Es C (tot 1 november 2009), Voormolen JHC.
Marlou van de Kar-van der Meulen gaf commentaar op het manuscript.
Belangenconflict: de auteurs ontvingen een onkostenvergoeding van het IKNL voor deelname aan de werkgroep. De Graeff ontving een vergoeding voor advieswerk voor Wyeth en Nycomed. Financiële ondersteuning voor dit artikel: geen gemeld.
Aanvaard op 23 oktober 2011

Gerelateerd

Richtlijn ‘Hersenmetastasen’: geen kookboek