De rokers zijn ook de spijbelaars

Om uit te zoeken of er een verband is tussen rookgedrag en aanwezigheid op school, bekeken de Portugese onderzoekers de uitkomsten van de ‘European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs’ (European Journal of Public Health. 2019; online 5 juni). Dit vragenlijstonderzoek is voor het laatst in 2011 uitgevoerd onder 110.850 jongeren van 15-17 jaar in 36 Europese landen, waaronder Nederland.

Ze definieerden leerlingen als ‘absent’ als ze in de afgelopen maand minimaal 3 schooldagen hadden gemist; dit zou meer dan incidenteel zijn en mogelijk zelfs problematisch. Er waren 3 mogelijke oorzaken voor de afwezigheid van school: ziekte, spijbelen en andere oorzaken. Dit kwam in deze groep in de bevraagde maand respectievelijk voor bij 20, 10 en 30,8% van de jongeren. Het rookgedrag in de afgelopen maand werd onderverdeeld in vier categorieën: geen, minder dan 1 sigaret per dag, 1-5 sigaretten per dag of meer dan 5 sigaretten per dag. Van de onderzochte jongeren rookte 16,5% dagelijks.

De onderzoekers vonden voor zowel jongens als meisjes een dosis-afhankelijk verband tussen het rookgedrag en de afwezigheid van school. De jongeren die meer dan 5 sigaretten per dag rookten waren het vaakst en het langst afwezig van school: zowel vanwege ziekte (oddsratio (OR): 1,55; 95%-BI: 1,46-1,64) als vanwege spijbelen (OR: 2,29; 95%-BI: 2,16-2,43). Afwezigheid van school hield overigens ook verband met lagere schoolprestaties, wekelijkse alcoholconsumptie en bingedrinken.

De mogelijke redenen die de onderzoekers aandragen voor dit verband zijn niet erg overtuigend. De jongeren zouden spijbelen om andere activiteiten te kunnen ondernemen, waaronder bijvoorbeeld roken, of de spijbelaars zijn gevoeliger voor beïnvloeding van anderen om te gaan roken. Daarnaast noemen de onderzoeker medische en psychiatrische problemen als reden voor afwezigheid, die mogelijk veroorzaakt worden door het rookgedrag. Zij menen – misschien niet geheel terecht – dat het verband tussen rookgedrag en spijbelen een stimulans kan zijn voor stakeholders in het onderwijs om meer energie te steken in het tabaksontmoedigingsbeleid van scholen. Dit zou namelijk de kortetermijngevolgen van roken op het onderwijs en de gezondheid van de leerlingen kunnen beïnvloeden.