Chronisch zieke profiteert niet van sociaal kapitaal in de buurt

Een buurt kan een groot sociaal kapitaal hebben, maar chronisch zieken hebben daar weinig aan. Dat blijkt uit onderzoek van Geeke Waverijn en collega’s (NIVEL) in Social Science & Medicine (2017;173:110-7).

Wonen in een buurt met veel sociaal kapitaal – middelen die ontstaan uit sociale relaties – kan voordelen hebben voor de gezondheid, omdat er in zo’n buurt bijvoorbeeld meer sociale controle is of meer toegang tot gezondheidsinformatie. Kunnen chronisch zieke patiënten in zo’n buurt ook vaker rekenen op hulp van buurtgenoten?

Om die vraag te beantwoorden, analyseerden Waverijn et al. vragenlijsten die in 2015 aan leden van het Nationaal Panel Chronisch zieken en Gehandicapten (NPCG) gestuurd werden. Er reageerden 2272 panelleden uit 832 buurten. Het sociaal kapitaal van een buurt bepaalden de onderzoekers op basis van de ‘Woon en leefomstandigheden enquête 2012’ van Woononderzoek Nederland. Een buurt met veel sociaal kapitaal scoort daarin bijvoorbeeld hoog op een vriendelijke sfeer in de buurt en veel contact tussen buurtgenoten.

Van alle ondervraagden uit het NPCG-panel kreeg 14% hulp van buren, met name emotionele steun (7%) en huishoudelijke hulp (6%). Patiënten uit een buurt met veel sociaal kapitaal kregen niet meer hulp dan chronisch zieken uit buurten met minder sociaal kapitaal (oddsratio (OR): 1,04; 95%-BI: 0,85-1,26). Chronisch zieken die veel individuele contacten met de buren hadden, kregen wel meer steun dan patiënten met weinig persoonlijke contacten (OR: 1,75; 95%-BI: 1,38-2,23). Ook patiënten met meer dan 1 chronische ziekte en patiënten met ernstige lichamelijke beperkingen kregen vaker hulp van buurtbewoners.

Mede met het oog op de groeiende individuele verantwoordelijkheid in het Nederlandse zorgsysteem, concluderen Waverijn et al. dat het van belang is mogelijkheden te ontwikkelen om chronisch zieken met minder persoonlijke buurtcontacten toch te ondersteunen.