Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Medische besluiten rond het levenseinde in 6 Europese landen: België, Denemarken, Italië, Nederland, Zweden en Zwitserland

Onderzoek
A. van der Heide
L. Deliens
K. Faisst
T. Nilstun
M. Norup
E. Paci
G. van der Wal
P.J. van der Maas
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2003;147:1800-7
Abstract
Abstract
Sluiten
End-of-life medical decisions in six European countries: Belgium, Denmark, Italy, the Netherlands, Sweden and Switzerland

To determine the prevalence and main background characteristics of end-of-life medical decisions in six European countries: Belgium (Flanders), Denmark, Italy (four regions), the Netherlands, Sweden and Switzerland (German speaking part).

Design

Questionnaire study.

Methods

In all participating countries, deaths that were reported to death registries were stratified for cause of death (except in Switzerland) and samples were drawn from each stratum. The reporting physicians received a mailed questionnaire about the medical decision-making that had possibly preceded the death of the patient involved. The data-collection procedure precluded identification of any of the physicians or death cases. All deaths occurred between June 2001 and February 2002. The data were weighed to correct for the effect of stratification and to make them as representative as possible for all cases of death; the results are presented as weighed percentages.

Results

The response was 75 for the Netherlands, 67 for Switzerland, 62 for Denmark, 61 for Sweden, 59 for Belgium and 44 for Italy. The total number of deaths studied was 20,480. Death occurred suddenly and unexpectedly in about one third of deaths in all countries. The percentage of deaths that were preceded by any end-of-life decision varied between 23 (Italy) and 51 (Switzerland). The administration of drugs with the explicit intention of hastening death occurred in all countries, but the rates varied: the incidence was about 1 or less in Denmark, Italy, Sweden and Switzerland, 1.82 in Belgium and 3.40 in the Netherlands. Large variations were found in the extent to which decisions were discussed with patients, relatives and other care providers. Patients and relatives were more frequently involved in the decision-making process in countries where the incidence was relatively high.

Conclusion

In all of the countries surveyed, end-of-life medical decisions were reported for a significant proportion of the deaths.

Samenvatting

Doel

Het vóórkomen en de belangrijkste kenmerken van medische besluitvorming rond het levenseinde vaststellen in 6 Europese landen: België (Vlaanderen), Denemarken, Italië (4 regio's), Nederland, Zweden en Zwitserland (Duitstalige deel).

Opzet

Enquête.

Methoden

In alle onderzochte landen werd uit een sterfteregistratiebestand een steekproef getrokken van sterfgevallen die waren gestratificeerd naar de oorzaak van overlijden. Alleen in Zwitserland was stratificatie niet mogelijk. De behandelend arts ontving een schriftelijke vragenlijst over medische beslissingen die mogelijk aan het overlijden van de patiënt waren voorafgegaan. Het onderzoek werd zodanig opgezet dat de identiteit van de deelnemende artsen en de overleden patiënten op geen enkele manier achterhaald kon worden. Het onderzoek betrof uitsluitend sterfgevallen uit de periode juni 2001-februari 2002. De gegevens werden gewogen om te corrigeren voor het effect van stratificatie en om ze representatief te maken voor alle sterfgevallen; de resultaten worden weergegeven als gewogen percentages.

Resultaten

Het responspercentage was 75 in Nederland, 67 in Zwitserland, 62 in Denemarken, 61 in Zweden, 59 in België en 44 in Italië. In totaal werden 20.480 sterfgevallen onderzocht. In alle landen deed het overlijden zich in ongeveer een- derde van de gevallen plotseling en onverwacht voor. De percentages sterfgevallen die werden voorafgegaan door een medische beslissing rond het levenseinde liepen uiteen van 23 (Italië) tot 51 (Zwitserland). Het toedienen van medicamenten met het uitdrukkelijke doel daarmee het levenseinde te bespoedigen kwam voor in ≤ 1 van alle sterfgevallen in Denemarken, Italië, Zweden en Zwitserland, in 1,82 in België en in 3,40 in Nederland. De mate waarin beslissingen werden besproken met patiënten, familie en andere zorgverleners bleek te verschillen. In landen waar de frequentie hoog was, bespraken de artsen hun beslissingen vaker met patiënten en familie dan in landen waar de frequentie lager was.

Conclusie

In alle onderzochte landen werden bij een aanzienlijk deel van de sterfgevallen medische beslissingen rond het levenseinde genomen.

Artikelinformatie
Aanvaard op
In print verschenen in
week 37 2003

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2003;147:1800-7
Vakgebied
Publieke gezondheidszorg
Auteursinformatie

Erasmus MC, Universitair Medisch Centrum Rotterdam, Instituut Maatschappelijke Gezondheidszorg, Postbus 1738, 3000 DR Rotterdam.

Mw.dr.A.van der Heide en prof.dr.P.J.van der Maas, artsen-epidemiologen.

Vrije Universiteit, afd. Medische Sociologie en Gezondheidswetenschappen, Brussel, België.

Prof.dr.L.Deliens, socioloog.

Universiteit Zürich, Instituut voor Sociale en Preventieve Geneeskunde, Zürich, Zwitserland.

Dr.K.Faisst, arts.

Universiteit Lund, afd. Medische Ethiek, Lund, Zweden.

Dr.T.Nilstun, ethicus.

Universiteit Kopenhagen, afd. Medische Filosofie en Klinische Theorie, Kopenhagen, Denemarken.

Dr.M.Norup, arts.

Centrum voor Onderzoek en Preventie van Kanker, Epidemiologie Unit, Florence, Italië.

E.Paci, arts.

VU Medisch Centrum, afd. Sociale Geneeskunde en Instituut voor Extramuraal Geneeskundig Onderzoek, Amsterdam.

Prof.dr.G.van der Wal, sociaal-geneeskundige.

(a.vanderheide@erasmusmc.nl).

Contact mw.dr.A.van der Heide (a.vanderheide@erasmusmc.nl)

Verantwoording

Mede namens de leden van het Europese 'end-of-life decisions' (EURELD)-consortium, die aan het eind van dit artikel worden genoemd. Dit artikel wordt afgedrukt met alle auteurs van de eerste publicatie.

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties