Vanuit wetenschappelijke kringen klinkt steeds meer kritiek op het Nederlandse protocol voor de behandeling van minderjarigen met genderdysforie. In verschillende landen heeft dat geleid tot meer terughoudendheid. Zo niet in Nederland.
Internationaal groeien de zorgen over de behandeling met puberteitsremmers en cross-sekse hormonen (CSH) bij minderjarigen met genderdysforie (GD). Zeker na publicatie van de gezaghebbende Engelse Cass-review wordt breed erkend dat onze kennis over de risico’s en baten erg beperkt is.1 Ook zijn de sterke stijging van het aantal kinderen dat zich aanmeldt bij de genderzorgklinieken en de verandering van hun profiel grotendeels onverklaard. Steeds meer landen, waaronder Finland, Zweden, Engeland, Denemarken en Australië, maken daarom terugtrekkende bewegingen.2 Nederland kan niet langer achterblijven en dient snel met een nieuwe richtlijn te komen die ook prioriteit geeft aan niet-medische interventies.
De Cass-review
In Nederland en veel andere westerse landen is de behandeling van adolescenten met GD geënt op het zogenoemde ‘Dutch protocol’, dat vanaf de jaren 90 is ontwikkeld.3 Dit protocol omvat een uitgebreide diagnostische fase, gevolg door de stappen – telkens na nieuwe indicatiestelling – van puberteitsremming, CSH…
Reactie van de auteur
Vraag aan Denna Sikkema en Transvisie
Voordat ik reageer op de bijdrage van Sikkema is het van groot belang dat duidelijk wordt wie de 'we' zijn in het "Met grote zorgen hebben we kennisgenomen van de publicatie " waarmee de bijdrage begint. Immers Sikkema is bestuurslid van Transvisie. Daarom roep ik Sikkema en het bestuur van Transvisie op om duidelijk te maken of deze bijdrage namens Transvisie is, of toch alleen op persoonlijke titel.
Met vriendelijke groet,
Jilles Smids
Reactie van de auteur
Drie weken na mijn vraag wie de ‘ons’ zijn namens wie de auteur haar reactie schrijft, hebben noch de auteur noch beide trans belangenverenigingen waarvan zij bestuurslid is (‘Trans in eigen hand’ en Transvisie) daar opheldering over gegeven. Navraag heeft mij geleerd dat het schrijfsel gelukkig niet namens Transvisie is. Gelukkig omdat er een volstrekt gebrek uit blijkt van besef hoe wetenschap werkt en het ook verder een weinig respectvolle bijdrage is.
De wetenschappelijke literatuur als grabbelton?
De auteur behandelt de wetenschappelijke literatuur als een grabbelton waaruit je precies de publicaties kunt selecteren die het met jouw standpunt eens zijn, zonder zelf een inhoudelijke argumentatie te geven die als bijdrage had kunnen functioneren in een zinvolle dialoog:
“Dit is slechts een greep uit een grote stroom van publicaties die sinds het uitkomen van het Cass Review er op hebben gewezen dat het stuk onwetenschappelijk en misleidend is en dat het gevaarlijk is om op basis van dit stuk zorg te ontzeggen aan transgender kinderen.
De heer Smids doet niets met deze stortvloed aan weerleggingen van het Cass Review.”
Welnu, publicaties dienen natuurlijk niet alleen ergens ‘op te wijzen, maar daar ook overtuigend voor te argumenteren.’ Voor alle peer-reviewed publicaties die de auteur citeert was ik dat vóór het schrijven van mijn ‘ter discussie’ al nagegaan en tot de conclusie gekomen dat dat niet het geval was. Ik zal ze nu langslopen.
Ref #1: Ik vind het bijzonder dat de auteur na mijn uitgebreide bespreking van dit artikel in mijn reactie op Essighir doodleuk dit artikel nog een keer citeert en mij dan verwijt dat ik daar niets mee doe. Op deze manier komt er natuurlijk geen zinvolle dialoog tot stand.
Ref #2: Dit is een artikel met veel dezelfde vertekeningen van wat de Cass review wel en niet zegt. Bijvoorbeeld weer de allang weerlegde claim dat voor Cass alleen RCTs zouden tellen. Ook zien de auteurs de vele relevante verschillen over het hoofd tussen verschillende soorten off-label gebruik, m.n. tussen puberteitsremmers voor pubertas praecox versus genderdysforie. Zie voor een kritische bespreking weer de wetenschapsjournalist Jessie Singal (1). Ik had nu kunnen verwijzen naar reacties in het NEJM zelf als dat prestigieuze tijdschrift (enkele van) de ingezonden commentaren op ref #2 gepubliceerd zou hebben. Tekenend voor de crisis van het vakgebied hebben zij dat tot nu toe niet gedaan.
Ref #3: zie mijn eerdere reactie op Pijper. Heeft de auteur de eerdere online reacties überhaupt gelezen?
Ref #4: is geen peer-reviewed artikel, maar een verklaring van WPATH, een organisatie waarvan ik in mijn ‘Ter discussie’ benoem dat zij recent in integriteitsproblemen verwikkeld zijn geraakt. Wat maakt dat de auteur daar kennelijk geen boodschap aan heeft?
Ref #5: is geen peer-reviewed stuk en het is natuurlijk buitengewoon onredelijk om van mij te verwachten dat ik ook alle niet-peerreviewed stukken zou lezen
Ref #6: gaat niet over de uiteindelijke Cass review, maar alleen over het proces en het tussenrapport. Verder grotendeels dezelfde al weerlegde bezwaren t.a.v. RCTs etc. En verder ideologische bezwaren rond ‘cis-normatitieit’ etc. die niet overtuigen omdat de Cass review zich volledig beweegt binnen het raamwerk van evidence-based medicine en breed gedeelde normen t.a.v. goede medisch zorg.
Ref #7: dit is een blogpost en men kan natuurlijk niet van mij verwachten dat ik alle blogposts ga lezen die iets over de Cass review zeggen. Deze had ik echter toevallig wel gelezen en ik vond de analyse interessant, maar niet overtuigend. Als de auteur in plaats van alleen maar naar de blog te refereren zelf een argumentatie gegeven had, dan zou ik daarop hebben kunnen reageren. Dat is nu niet het geval. Overigens blijkt hier opnieuw dat de auteur wel heel erg selectief te werk gegaan is. De auteur van blogpost ref #7 heeft een hele serie blogs over de Cass review geschreven en aflevering 2 “What the review got right”(2) weerlegt een aantal veelgehoorde bezwaren tegen de Cass review die in refs #1 t/m 6 veelvuldig geuit worden……
De auteur stelt dat haar referenties #1 t/m7 “slechts een greep uit een grote stroom van publicaties” vormen. Tekenend is echter dat het voor meer dan de helft niet gepeer-reviewde stukken betreft.
Is medische genderzorg net zo effectief als mazelenvaccinatie?
De auteur vraagt: “Zou NTVG bijvoorbeeld zonder weerwoord een artikel plaatsen dat beargumenteert dat het beter is om kinderen niet te vaccineren tegen de mazelen? Het artikel van de heer Smids, is in onze optiek van dezelfde aard.”
De vergelijking met mazelen is inzicht gevend. Mazelenvaccinaties zijn namelijk een voorbeeld van een interventie waarbij er geen RCTs nodig waren om toch de effectiviteit met grote zekerheid vast te stellen. Na twee vaccinaties bleek de kans om mazelen te krijgen spectaculair gedaald en ook bleek de kans op ziekenhuisopname voor mazelen en gerelateerde aandoeningen na vaccinatie enorm af te nemen. Ook blijkt de incidentie van mazelen in landen met groepsimmuniteit zeer sterk gereduceerd.
De effectiviteit van medische genderzorg op de gezondheid van trans jongeren is helemaal niet op dezelfde manier vast te stellen. Zoals uitvoerig besproken in mijn reacties op Leusink weten we niet wat de impact is op suïcidecijfers, terwijl bij mazelen de ziekte en sterfte aantoonbaar zeer sterk gedaald zijn. Uitkomstmaten t.a.v. het mentale welbevinden zijn veel subjectiever en moeilijker vast te stellen. En voor zover ze onderzocht zijn, is het effect gewoon onduidelijk, zo blijkt uit alle systematische reviews.
Concluderend, de vergelijking tussen genderzorg en mazelen gaat aan alle kanten mank en de suggestie dat ik zou pleiten voor het ontnemen van zorg die zo bewezen effectief is als mazelenvaccinaties is volstrekt ongegrond.
Is dit de manier om het gesprek over de genderzorg te voeren?
Een vaak gehoorde klacht vanuit de trans beweging is ‘praat niet over ons, maar praat met ons’. Welnu, dat heb ik op mijn initiatief veelvuldig gedaan en desgewenst ga ik graag ook het gesprek aan met de auteur. Haar bijdrage richtte zich echter niet tot mij en was in het geheel geen poging om een dialoog op gang te brengen. Het was daarentegen een klacht over mijn bijdrage aan de NTvG redactie met daarin o.a. de absurde mazelenvergelijking.
De inspanning voor een respectvolle dialoog dient toch echt van twee kanten te komen.
(1) https://jessesingal.substack.com/p/if-the-new-england-journal-of-medicine
(2) https://gidmk.substack.com/p/the-cass-review-into-gender-identity-d6f