Het ding Pieter

In Japan viel me op dat sommige heel beroemde tempels helemaal niet oud waren. Dat komt doordat ze telkens compleet herbouwd worden. Is het dan wel een duizend jaar oude tempel?

Wij Europeanen vinden van niet. Iets is voor ons pas oud als een significant deel van de onderdelen ook daadwerkelijk oud is. Over wat ‘significant’ dan betekent, kun je twisten. De Japanner denkt hier wat subtieler over. Iets is oud als er een traditie van bouwen en herbouwen is die een ononderbroken keten vormt. Hun tempel is dus ook niet zozeer een gebouw, maar meer een fysieke representatie van een traditie. En om dat te kunnen voelen, moet je je onderdompelen in die traditie. Ben je geen onderdeel van die traditie, dan kun je dat niet voelen.

Alle cellen van ons eigen lichaam en hun onderdelen worden voortdurend afgebroken en vervangen en na een paar jaar is er geen cel meer die hetzelfde is. Voor mensen die mij al lang kennen, ben ik dus vooral een representatie van de traditie van Pieter en niet zozeer het ding Pieter. Voor mensen die mij alleen maar kennen van de foto bij dit artikel, ben ik gewoon een ding.

‘Na een paar jaar is geen cel in ons lichaam meer hetzelfde’

We vinden het een prettig gevoel om in dit soort tradities te zitten en zo verbinding te hebben met het verleden en een verwachting voor de toekomst. We houden van ononderbroken ketens met samenhang en continuïteit in onze liefdespartners, jeugdvrienden, broers en zussen. Dit hebben we niet alleen bij mensen. Je vindt het toch vervelend om er na een paar weken achter te komen dat iemand je golden retriever of het servies van je betovergrootmoeder stiekem heeft ingeruild voor een exacte replica. Het verschil kun je niet zien, maar de lijn met het verleden, de traditie, is doorbroken en daarmee is een waardevol object volkomen waardeloos geworden.

Het omgekeerde kan echter ook. Het gevoel van vertrouwdheid kan verdwijnen, terwijl de keten met het verleden niet doorbroken is. Dit gebeurt bij de misidentificatiewanen, die vaak voorkomen in het kader van een hersenaandoening (D6283). Een man wordt gezien als ‘ding’, maar niet als staande in de traditie van ‘partner’. Er is geen vertrouwdheid en dus is het een vreemde man. Datzelfde overkomt in het artikel een gourmetstel. Als ik me dat probeer voor te stellen, kom ik dus uit bij mijn gebrek aan historisch gevoel bij de schitterende, maar gloednieuwe Meiji-tempel in Tokio.