Hepatische encefalopathie na een whipple-operatie

A 65-year-old woman was admitted to our hospital with progressive confusion and hypersomnia. During admission she became comatose which was found to be caused by hepatic encephalopathy. Fifteen years earlier she had undergone a Whipple’s pancreaticoduodenectomy for an adenocarcinoma of the pancreatic head. She had developed secondary endo- and exocrine pancreas insufficiency and a fatty liver. Non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD) is a little-known late complication of a pancreaticoduodenectomy, possibly caused by postoperative exocrine pancreas insufficiency. NAFLD may lead to non-alcoholic steatohepatitis (NASH) which can ultimately result in liver cirrhosis. There have been no previous reports in the literature of hepatic encephalopathy presenting as liver failure secondary to NASH following pancreaticoduodenectomy.

Samenvatting

Een 65-jarige vrouw werd opgenomen in ons ziekenhuis wegens progressieve verwardheid en hypersomnia. Tijdens de opname raakte zij comateus, wat bleek te berusten op hepatische encefalopathie. 15 jaar eerder had zij een pancreaticoduodenectomie volgens Whipple (whipple-operatie) ondergaan in verband met een adenocarcinoom van de pancreaskop. Secundair hieraan waren endo- en exocriene pancreasinsufficiëntie ontstaan en tevens leversteatose. Leversteatose is een minder bekende late complicatie van een whipple-operatie, mogelijk secundair aan exocriene pancreasinsufficiëntie. Leversteatose kan leiden tot niet-alcoholische steatohepatitis (NASH), en deze aandoening uiteindelijk tot levercirrose. Hepatische encefalopathie als eerste presentatie van leverfalen ten gevolge van NASH na een whipple-operatie is niet eerder in de literatuur beschreven.

Artikelinformatie

28 augustus 2009

In print verschenen in

week 37 2009

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:A463

Vakgebied

Auteursinformatie

Medisch Centrum Alkmaar, Alkmaar.

Afd. Interne Geneeskunde: drs. K.P.M. van Galen, arts in opleiding tot internist (thans: VU Medisch Centrum, Amsterdam); dr. F. Stam, internist.

Afd. Maag-, Darm- en Leverziekten: drs. A.H.A.M. van Oijen, maag-darm-leverarts.

Contact drs. K.P.M. van Galen (k.vangalen@vumc.nl)

Verantwoording

Dr. A.M. Uyterlinde, patholoog, leverde commentaar bij de histologische figuur.
Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld.
Aanvaard op 24 juni 2009