Beste collega’s,
In deze klinische les gaan we het hebben over endometriose. Een op de tien vrouwen in de vruchtbare levensfase heeft endometrioseklachten. Toch is dit voor velen nog steeds een onbekend ziektebeeld, dat zich zeer divers kan presenteren. Wanneer moet je aan endometriose denken?
Als een vrouw medische hulp zoekt voor haar klachten, ontbreekt endometriose vaak in de differentiaaldiagnose. Daardoor krijgen vrouwen met endometriose aanvankelijk niet de juiste behandeling. Aan de hand van drie ziektegeschiedenissen van vrouwen in verschillende levensfasen laten we zien wanneer je aan endometriose moet denken.
Patiënt A, een 16-jarige scholiere, bezoekt de huisarts in verband met continue buikpijn sinds acht maanden. Op een echo van de boven- en onderbuik worden geen afwijkingen gezien. Coeliakie en een infectie met Helicobacter pylori worden uitgesloten. Omdat de klachten persisteren en gepaard gaan met misselijkheid en schoolverzuim, verwijst de huisarts haar naar de kinderarts.
De kinderarts laat een CT-scan maken, die niet afwijkend is. Ook zijn er geen aanwijzingen voor een chronische inflammatoire darmziekte. De kinderarts concludeert dat de klachten goed kunnen passen bij een prikkelbaredarmsyndroom. De moeder vraagt of het ook endometriose kan zijn, maar deze vraag kan de kinderarts niet goed beantwoorden…
Artikelinformatie
Citeer dit artikel als
Endometriose; je gaat het pas zien, als je weet wat je moet zien!
Allereerst wil ik graag collega Klinkert et al complimenteren met hun mooie artikel waarin zij de awareness voor het ziektebeeld endometriose proberen te vergroten. Er worden praktische handvatten aangereikt teneinde meer tijdig een diagnose van endometriose te kunnen stellen.
Niet alleen het onderkennen van typische klachten, maar ook juist het NIET herkennen van endometriose bij transvaginale echoscopie door eerstelijns echoscopisten, maar ook ANIOS, AIOS en gynaecologen zal voor een belangrijke mate bijdragen aan het diagnostisch delay.
Het herkennen van een typische endometriosecyste zal in veel gevallen niet het probleem zijn, maar indien dit juist ontbreekt zijn afwijkingen in het spectrum van endometriose bij gynaecologische echoscopie veel vaker subtieler en lastiger te herkennen. De basis gynaecologische echoscopie waarbij alleen globaal de uterus en adnexa worden beoordeeld zal veelal niet toereikend zijn in het vaststellen van endometriose in patiënten die zich presenteren met cyclische onderbuikspijn, chronische bekkenpijn, dysmenorroe, dysurie, dyschezie, diepe dyspareunie en/of subfertiliteit.
We zullen meer en meer het dynamische aspect van transvaginale echoscopie moeten gaan gebruiken om het bijvoorbeeld het “slidign-sign” te kunnen beoordelen (1). We moeten meer specifiek pijnpunten leren beschrijven en zullen meer actief op zoek moeten gaan naar diep infiltrerende endometriose op de voor ons bekende voorkeurslokalisaties. Hiervoor zal de echoprobe vaker gepositioneerd moeten gaan worden in de posterieure vaginale fornix, zodat de torus uteri, sacrouteriene banden, de muscularis van het rectum en het cavum Douglasi goed beoordeeld kunnen worden. Het IDEA consortium heeft op fraaie wijze een 4-staps benadering gepubliceerd in het herkennen van endometriose bij transvaginale echoscopie (2).
Niet alleen het juist herkennen van endometriose bij transvaginale echoscopie, maar ook een correcte “mapping” en/of beschrijving van de uitgebreidheid van deze ziekte zal bijdragen aan een juiste triage van patiënten naar level 1 of 2 endometriose expertise centra (Kwaliteitsnorm Expertisecentra Endometriose). Dit is zeker van toepassing indien een operatieve behandeling van endometriose geïndiceerd is. De operatieve behandeling van diep geïnfiltreerde endometriose vraagt namelijk specifieke expertise (Kwaliteitsnorm Expertisecentra Endometriose)
Ik zou dan ook een lans willen breken voor meer aandacht voor gynaecologische echoscopie in de basisopleiding tot gynaecoloog. In Nederland is er denk ik voldoende ruimte om meer vormen van nascholing te kunnen aanbieden in de vorm van e-learnings/webinars/hands-on trainingen/echosimulatoren en/of echocursus voor eenieder die zich verder wil verdiepen in de gynaecologische echoscopie, en meer specifiek in het vaststellen van endometriose. Endometriose; je gaat het pas zien, als je weet wat je moet zien!