Een massa in de knieholte en leukocytose door een paraneoplastische leukemoïde reactie

- A 65-year-old woman was referred with a mass in the right popliteal fossa, fever and leucocytosis reaching 105 × 10⁹/l. Her medical history included the excision of a melanoma from the right ankle more than 20 years before. Ultrasound, CT and positron-emission tomography showed the mass in the right knee but no other lesions. The process was drained. Histological examination of a subcutis biopsy indicated malignancy. Due to deterioration in her clinical condition amputation of the right leg was performed after which her leucocyte count normalized. The pathology specimen revealed a high-grade undifferentiated soft tissue tumour of unclear origin. Preoperatively assessed serum levels of granulocyte-stimulating factor (G-CSF), interleukin 6 and interleukin 8 were elevated to 241, 91 and 82 pg/ml respectively. After the amputation these levels returned to almost normal. This extreme leucocyte count may be explained by a paraneoplastic leukemoid reaction. It is hypothesized that the tumour cells produce G-CSF and other cytokines causing leucocytosis. Normalisation of the cytokine levels postoperatively supports this hypothesis.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:2469-74

Samenvatting

Een 65-jarige vrouw werd verwezen met een zwelling in de rechter knieholte, koorts en leukocytose, die een maximum bereikte van 105 × 10⁹/l. De voorgeschiedenis vermeldde excisie van een melanoom aan de rechter enkel meer dan 20 jaar eerder. Echografie, CT en positronemissietomografie lieten behoudens de bekende afwijking geen andere afwijkingen zien. Het proces werd gedraineerd. Histologisch onderzoek van een subcutisbiopt wees op een maligniteit. Vanwege klinische achteruitgang en het vermoeden van progressie van de ziekte werd het rechter been geamputeerd. Daarna normaliseerde het leukocytenaantal. Pathologisch onderzoek van het preparaat liet een hooggradig ongedifferentieerde wekedelentumor van onduidelijke origine zien. Preoperatief waren de serumconcentraties van granulocytkoloniestimulerende factor (GCSF) en interleukine 6 en 8 bepaald. Deze waren respectievelijk 241, 91 en 82 pg/ml. Postoperatief waren de cytokinen nauwelijks meer aantoonbaar. Deze extreme leukocytose past bij een paraneoplastische leukemoïde reactie, waarbij verondersteld wordt dat de tumorcellen GCSF en andere cytokinen produceren. Leukocytose ontstaat onder invloed van deze cytokinen. De behandeling bestaat uit excisie van de tumor, waarna het aantal leukocyten meestal volledig normaliseert, hetgeen de paraneoplastische leukemoïde reactie bevestigt.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:2469-74

Artikelinformatie

Aanvaard op

23 april 2007

4 november 2007

In print verschenen in

week 44 2007

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151:2469-74

Vakgebied

Interne vakken

Kanker

Auteursinformatie

Medisch Centrum Rijnmond-Zuid, locatie Clara, Rotterdam.

Afd. Interne geneeskunde: mw.C.C.Simon (thans: Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, afd. Intensive Care, Postbus 95.500, 1090 HM Amsterdam), internist; hr.dr.A.Berghout, internist-endocrinoloog.

Afd. Chirurgie: hr.P.D.de Rooij, chirurg.

Contact mw.C.C.Simon (c.c.simon@olvg.nl)