Donder en bliksem

Wie een bekende Brabantse zanger wel eens vrolijk hoort zingen over donder en bliksem, zal daar niet snel de associatie bij hebben met een ernstig ziektebeeld dat zich kan voordoen in de graviditeit en rondom de partus. Toch is een dergelijke associatie goed voorstelbaar. Het woord ‘eclampsie’ namelijk is afgeleid uit het Grieks en wordt veelal gelijkgesteld met bliksem. Dat is misschien niet helemaal juist want zoals het woord in de oude tragedies wordt gebezigd, slaat het meer op de donder of het plotseling laten trillen of rommelen van iets. Hoe dan ook, de medische term ‘eclampsie’, of ‘pre-eclampsie’ waar we meestal mee te maken hebben, moet vooral tot uitdrukking brengen dat het betreffende ziektebeeld plotseling en als het ware als een bliksem en met veel donder de patiënt treft. De ontwikkeling van pre-eclampsie houdt niet alleen voor het kind maar ook voor de moeder een zorgelijke toestand in. Waar nog niet zo heel lang geleden gedacht werd dat de aandoening na de partus geheel verdwijnt, blijkt uit steeds meer onderzoek dat de prognose van de moeder ook op langere termijn slechter is dan die van vrouwen die niet getroffen zijn door pre-eclampsie. Alle reden dus om te proberen een goed inzicht te verwerven in de pathofysiologische mechanismen en aangrijpingspunten voor therapie van dit ziektebeeld. Daarbij zal de aandacht vooral moeten uitgaan naar die fasen van de zwangerschap waarin de symptomen nog niet of in ieder geval niet volledig tot ontwikkeling zijn gekomen. Zo lijken in de 2 maanden voorafgaande aan de pre-eclampsie diverse anti-angiogene factoren van groot belang, althans dat betogen Verdonk en zijn collega’s in dit nummer van het Tijdschrift (A2946, bl. 742). Hoewel de praktische betekenis van wat zij beschrijven nog niet geheel duidelijk is, is het toch goed om ook in een klinisch georiënteerd tijdschrift basaal of experimenteel onderzoek aan de orde te stellen. In het kader van de wetenschappelijke vorming van de arts is dit immers van groot belang, ook al houdt niet elke arts zich met onderzoek bezig. Naast de wetenschappelijke vorming is ook de culturele bagage belangrijk, vandaar dat wij in dit nummer ook een stukje hebben van Arko Oderwald over besmetting in de romanliteratuur (A3301, bl. 765). Hij noemt daarin Sofokles die Thebe laat straffen met de pest. Diezelfde Sofokles laat op diverse andere plaatsen in zijn oeuvre echter een geheel andere straf op de mensheid los, namelijk: …donder en bliksem.

Peter W. de Leeuw