De invloed van hormonale therapie op het cognitief functioneren van patiënten met het mammacarcinoom

- Preclinical and clinical studies suggest that oestrogens have an important role in brain functioning and cognitive ability. Given that hormone therapies for breast cancer reduce oestrogen levels or block oestrogen receptors, it is conceivable that these agents also influence cognitive function.

- Several small studies have been conducted to address this issue, but many of them are methodologically insufficient.

- The negative effects of oophorectomy and luteinising hormone-releasing hormone (LHRH) analogues on verbal memory and working memory have been demonstrated the most consistently, albeit only in small studies. Anastrozole and tamoxifen also appear to exert some negative effect on cognition, but well-designed studies are lacking.

- No data are available on the influence of the aromatase inhibitors exemestane and letrozole on cognitive function.

- Raloxifene, a drug that has no obvious advantages over tamoxifen and will likely not be developed further for breast cancer treatment, has no negative influence on cognitive functioning.

- It remains unclear whether the observed effects are transient or permanent, and to what extent age, menopausal status and duration of therapy influence the severity of cognitive effects.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:494-8

Samenvatting

- Preklinische en klinische studies geven aanwijzingen dat oestrogenen van belang zijn voor het functioneren van de hersenen en de cognitieve functies. Aangezien hormonale therapieën voor het mammacarcinoom oestrogeenconcentraties sterk doen dalen of oestrogeenreceptoren blokkeren is het denkbaar dat deze middelen eveneens de cognitieve functies beïnvloeden.

- Er is hiernaar op kleine schaal onderzoek gedaan, maar veel studies hebben methodologische tekortkomingen.

- Negatieve effecten van ovariëctomie en luteïniserend-hormoon-‘releasing’-hormoon(LHRH)-analoga op het verbale geheugen en het werkgeheugen zijn het meest consistent aangetoond, echter uitsluitend in kleine studies. Ook anastrozol en tamoxifen lijken enige negatieve invloed te hebben op de cognitie, maar goed opgezette onderzoeken ontbreken.

- Over de invloed van de aromataseremmers exemestaan en letrozol zijn nog geen gegevens.

- Raloxifeen, dat geen duidelijke voordelen bleek te bieden boven tamoxifen en mogelijk niet verder zal worden ontwikkeld voor mammacarcinoombehandeling, heeft geen nadelige invloed op het cognitief functioneren.

- Het is nog onduidelijk of de gevonden effecten tijdelijk of blijvend zijn en in hoeverre leeftijd, menopauzale status en behandelingsduur samenhangen met de ernst van de cognitieve effecten.

Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:494-8

Artikelinformatie

Aanvaard op

22 oktober 2007

3 maart 2008

In print verschenen in

week 9 2008

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:494-8

Vakgebied

Geneesmiddelen

GGZ

Zenuwstelsel

Auteursinformatie

Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Plesmanlaan 121, 1066 CX Amsterdam.

Afd. Psychosociaal Onderzoek en Epidemiologie: mw.drs.C.M.T.Schilder (tevens: onderzoeker in opleiding) en mw.dr.S.B.Schagen, psychologen; hr.prof.dr.F.S.A.M.van Dam, emeritus hoogleraar Psychologie.

Afd. Medisch-oncologische Disciplines: mw.dr.S.C.Linn, internist.

Contact mw.drs.C.M.T.Schilder (c.schilder@nki.nl)