Bewust afzien van eten en drinken*

Onderzoek
Eva E. Bolt
Martijn Hagens
Dick Willems
Bregje D. Onwuteaka-Philipsen
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2016;160:D84
Abstract

Samenvatting

Doel

In Nederland wordt 0,4-2,1% van de sterfgevallen voorafgegaan door bewust stoppen met eten en drinken. Er is weinig bekend over de rol van de huisarts bij dit proces. Doel van dit onderzoek was meer informatie te verzamelen over de praktijk: de betrokkenheid van huisartsen bij stoppen met eten en drinken, de kenmerken en motieven van de patiënten, en het verloop van de stervensfase.

Methode

Een aselecte steekproef van 1100 huisartsen ontving een vragenlijst; 500 van hen kregen extra vragen over de laatste patiënt die bewust stopte met eten en drinken.

Resultaten

De respons was 72,4%. Van de respondenten had 46% wel eens een patiënt gehad die bewust was gestopt met eten en drinken. Het merendeel van de 99 beschreven patiënten was ouder dan 80 jaar (70%), had een ernstige ziekte (76%) en was afhankelijk van anderen voor de dagelijkse verzorging (77%). Veelvoorkomende motieven waren lichamelijke klachten (79%), existentiële overwegingen (77%) en afhankelijkheid (58%); 19% had al eerder een euthanasieverzoek gedaan. De mediane tijd tot overlijden was 7 dagen, de meest voorkomende klachten waren pijn, vermoeidheid, verminderd cognitief functioneren, dorst en droge mond. In 62% van de gevallen was de huisarts bij het proces betrokken; bij 28% werd palliatieve sedatie toegepast.

Conclusie

Veel huisartsen krijgen te maken met patiënten die besluiten te stoppen met eten en drinken. Deze patiënten zijn meestal op hoge leeftijd en in slechte gezondheid. Hun sterfbed lijkt relatief comfortabel, maar begeleiding, coördinatie en palliatieve zorg door huisartsen is in veel gevallen gewenst.

Auteursinformatie

*Dit onderzoek werd eerder gepubliceerd in Annals of Family Medicine (2015;13:421-8) met als titel ‘Primary care patients hastening death by voluntarily stopping eating and drinking’. Afgedrukt met toestemming.

VU medisch centrum, EMGO+ Institute for Health and Care Research, afd. Sociale Geneeskunde, Amsterdam.

E.E. Bolt, MSc, arts in opleiding tot huisarts-onderzoeker; M. Hagens, MSc, psycholoog; prof.dr. B.D. Onwuteaka-Philipsen, gezondheidswetenschapper.

Academisch Medisch Centrum, afd. Huisartsgeneeskunde, Amsterdam.

Prof.dr. D.L. Willems, arts en medisch ethicus.

Contact E.E. Bolt

Belangenverstrengeling

Financiële ondersteuning: voor dit onderzoek werd subsidie ontvangen van ZonMw.

Verantwoording

Belangenconflict: ICMJE-formulieren zijn online beschikbaar bij dit artikel.

Auteur Belangenverstrengeling
Eva E. Bolt ICMJE-formulier
Martijn Hagens ICMJE-formulier
Dick Willems ICMJE-formulier
Bregje D. Onwuteaka-Philipsen ICMJE-formulier
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

Raymond
Leclercq

Bij het bijzonder gewaardeerde artikel inzake bewust stoppen met eten en drinken heb ik als huisarts ook de overweging betrokken, of bij patiënt sprake was van enige vorm van oedeem. De aanwezigheid ervan verlengt de overleving.