Anemie door protonpompremmers?

Waarom dit onderzoek?

Protonpompremmers (PPI’s) worden wereldwijd veelvuldig voorgeschreven. De schatting is dat er in de dagelijkse huisartsenpraktijk en in het ziekenhuis bij 25-75% van de PPI-gebruikers geen evidence-based indicatie is voor deze medicatie. Recentelijk is veel discussie ontstaan over de mogelijke negatieve gevolgen van chronisch PPI-gebruik. Een van de gepostuleerde bijwerkingen van PPI’s is ijzergebreksanemie.

Onderzoeksvraag

Leidt het gebruik van PPI’s tot een verhoogd risico op ijzergebreksanemie?

Hoe werd dit onderzocht?

Er werd een patiënt-controle-onderzoek verricht bij 28.806 patiënten ouder dan 19 jaar met ijzergebreksanemie als voornaamste diagnose. Deze groep werd vergeleken met een even grote groep zonder ijzergebreksanemie. Patiëntengegevens over de periode 2005-2015 werden verzameld uit de UK Clinical Practice Research Data Link. Er werd onderscheid gemaakt tussen een chronisch gebruiker (‘PPI full user’, PFU), beperkte gebruiker (‘PPI limited user’, PLU) en geen gebruiker (‘PPI non-user’, PNU). De primaire uitkomstmaat was het optreden van ijzergebreksanemie bij PFU’s en PLU’s in vergelijking met patiënten die nooit een PPI gebruikten.

Belangrijkste resultaten

Het gebruik van een PPI langer dan 1 jaar leidde tot een verhoogd risico op ijzergebreksanemie. Na correctie voor andere factoren die een ijzergebreksanemie kunnen veroorzaken was de oddsratio voor ijzergebreksanemie bij PFU’s 3,60 (95%-BI: 3,32-3,91) en bij PLU’s 1,51 (95%-BI: 1,44-1,58), beide groepen vergeleken met PNU’s. Voor de PFU’s vergeleken met PLU’s was de oddsratio 2,39 (95%-BI: 2,19-2,60). Een significant verhoogd risico op ijzergebreksanemie ontstond pas na dagelijks gebruik van 20 mg PPI gedurende meer dan 1 jaar. Een hogere dosering gaf geen verdere toename van het risico.

Consequenties voor de praktijk

Deze studie bij 53.612 patiënten toont een duidelijk verband tussen ijzergebreksanemie en langdurig PPI gebruik, zowel in duur als dosering. De onderzoekers suggereren dat artsen alert moeten blijven op het moment dat zij een PPI voor langer dan één jaar voorschrijven. Bij PPI-gebruikers met symptomen moet ijzergebreksanemie worden overwogen. Deze studie geeft echter nog geen antwoord op de vraag wat het absolute risico is. Op basis van de bevindingen van deze studie menen wij dat er in de praktijk kritischer moet worden nagedacht over de indicatie voor het gebruik van PPI’s en de duur van de behandeling. Op deze manier kan ijzergebreksanemie door gebruik van PPI’s mogelijk worden teruggedrongen en kunnen we de kosten van de zorg daarmee terugdringen.