Onafhankelijk, multidisciplinair en betrouwbaar

Agranulocytose en septische shock na metamizolgebruik

Klinische praktijk
Thijs H. Oude Munnink
Marjon Annink-Smoors
Harold W. Hom
Esther T. Sportel
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2016;160:A9464
Abstract
Abstract
Sluiten
Agranulocytosis and septic shock after metamizole use

Background

Metamizole is an analgesic, the orally administered form of which was withdrawn in the Netherlands in 1989 due to an unacceptably high incidence of agranulocytosis. However, later studies showed a much lower incidence and since 2013 the use of metamizole has been recommended by the national guideline on postoperative pain.

Case description

A 58-year-old woman was referred by her general practitioner to our hospital with suspected diverticulitis. Three days previously the patient had returned from a four-week period of rehabilitation at a German spa following hip replacement surgery. She had been using metamizole since the operation. Within hours of admission, the patient developed septic shock and was transferred to the intensive care unit. Laboratory tests revealed severe neutropenia of 0.2 × 109/l. Treatment consisted of filgrastim, piperacillin/tazobactam and haemodynamic support. After five days the patient was sufficiently recovered to return to the ward.

Conclusion

Metamizole-related agranulocytosis is rare but potentially life-threatening. This condition is expected to occur more frequently as the use of metamizole in the Netherlands increases.

Conflict of interest and financial support: none declared.

Samenvatting

Achtergrond

Metamizol is een analgeticum, waarvan de orale toedieningsvorm in 1989 van de Nederlandse markt werd gehaald vanwege een onacceptabel hoge incidentie van agranulocytose. Latere studies toonden echter een veel lagere incidentie en sinds 2013 is gebruik van metamizol opgenomen in de richtlijn ‘Postoperatieve pijn’.

Casus

Een 58-jarige vrouw werd door de huisarts verwezen vanwege een vermoedelijke diverticulitis. Tot 3 dagen daarvoor had patiënte gedurende 4 weken gerevalideerd in een Duits kuuroord na een heupvervanging. Sinds de operatie gebruikte ze metamizol. Binnen enkele uren na opname ontwikkelde patiënte septische shock en werd zij overgeplaatst naar de IC. Laboratoriumonderzoek toonde een ernstige leukopenie van 0,2 x 109/l. Na behandeling met filgrastim en piperacilline/tazobactam en hemodynamische ondersteuning kon patiënte 5 dagen later terug naar de verpleegafdeling voor verder herstel.

Conclusie

Metamizolgerelateerde agranulocytose is zeldzaam maar potentieel levensbedreigend. Deze aandoening kan vaker voorkomen nu het gebruik van metamizol in Nederland toeneemt.

Artikelinformatie
Aanvaard op
In print verschenen in
week 14 2016

Citeer dit artikel als

Ned Tijdschr Geneeskd. 2016;160:A9464
Vakgebied
Anesthesiologie en pijn
Geneesmiddelen
IC-geneeskunde
Interne vakken
Auteursinformatie

Medisch Spectrum Twente, Enschede.

Afd. Klinische Farmacie: dr. T.H. Oude Munnink, aios klinische farmacie; drs. E.T. Sportel, ziekenhuisapotheker.

Afd. Intensive Care Centrum: drs. H.W. Hom, intensivist-nefroloog.

Huisartsen Ootmarsum, Ootmarsum.

Drs. M. Annink-Smoors, huisarts.

Contact dr. T.H. Oude Munnink (t.oudemunnink@mst.nl)

Belangenverstrengeling

Belangenconflict en financiële ondersteuning: geen gemeld.

Auteur Belangenverstrengeling
Thijs H. Oude Munnink ICMJE-formulier
Marjon Annink-Smoors ICMJE-formulier
Harold W. Hom ICMJE-formulier
Esther T. Sportel ICMJE-formulier
Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties

Dr. JH (Jorieke) Konijnenbelt-Peters, afdeling interne geneeskunde, Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen

Dr. C (Kees) Kramers, afdeling interne geneeskunde en afdeling farmacologie-toxicologie, Radboud UMC, Nijmegen; afdeling klinische farmacologie, Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen.

Recent verscheen in het NTvG een artikel over de pijnstiller metamizol (Oude Munnink et al, 1). Hierin wordt een casus beschreven van een patiënte die dit middel in Duitsland voorgeschreven kreeg, waarna Nederlandse artsen werden geconfronteerd met de potentieel levensbedreigende bijwerking agranulocytose.

In het artikel van Oude Munnink en collega’s (1) wordt vermeld dat metamizol niet tot de NSAIDs behoort, echter dit is niet juist. Metamizol is een prostaglandinesynthetaseremmer welke COX-1 en COX-2 beiden sterk remt(2), waardoor het behoort tot de niet-selectieve NSAIDs. Het heeft een analgetische, antipyretische, spasmolytische en zwak anti-inflammatoire werking (2). Door metamizol niet te classificeren als NSAID zou gesuggereerd kunnen worden dat metamizol gecombineerd kan worden met andere NSAID’s, wat gezien het werkingsmechanisme niet rationeel is. Mogelijk zou het ook gevaarlijk kunnen zijn gezien de mogelijke versterking van bijwerkingen van NSAID's. Hoewel metamizol een sterke COX-1 remmer is, verschilt bijwerkingenprofiel van andere niet-selectieve NSAIDs. Het mechanisme hierachter is onbekend. Combinatie een ander NSAID met metamizol zou potentieel het gastrointestinale risico van het NSAID kunnen verhogen. NSAIDs zijn ook berucht om renale bijwerkingen, met name bij dehydratie. Hoewel er indirect bewijs is dat metamizol veiliger zou kunnen zijn dan andere NSAIDs, ontbreken onderzoeksgegevens bij patiënten met een risico op (NSAID-geinduceerd) nierfalen. Ook hierom zouden we combinatie met een ander NSAID willen afraden.

Referenties

1. Oude Munnink et al, Agranulocytose en septische shock na metamizolgebruik. Ned Tijdschr Geneeskd. 2016;160:A9464

2. Hinz B, Cheremina O, Bachmakov J, et al. Dipyrone elicits substantial inhibition of peripheral cyclooxygenases in humans: new insights into the pharmacology of an old analgesic. FASEB J 2007;21:2343-51.