Acute beenmergsuppressie bij lage doses methotrexaat

- Methotrexate is a drug with potentially severe adverse effects. The authors describe two female patients with acute bone marrow suppression during treatment with an intermittent low dose MTX-schedule, viz. a 65-year-old patient with rheumatoid arthritis (serum creatinine 147 µmoll), receiving 5 mg MTX orally three times weekly at 12-hour intervals, and an 81-year-old patient with psoriasis (creatinine 134 µmoll), receiving 15 mg MTX i.v., followed by 2.5 mg MTX orally three times weekly at 12-hour intervals. Pancytopenia occurred after cumulative doses of 90 and 22.5 mg MTX, respectively. The roles of renal dysfunction and drug interactions are discussed.

In patients on MTX therapy with suspected renal failure or concomitant use of drugs, which increase the toxicity potential of MTX, investigation of haematological indices, creatinine clearance and serum MTX-levels have to be performed more frequently than indicated in recent guidelines for laboratory research during MTX-therapy.

Samenvatting

Methotrexaat (MTX) is een geneesmiddel met potentieel ernstige bijwerkingen. De auteurs beschrijven 2 patiënten met acute beenmergsuppressie tijdens behandeling volgens een intermitterend, laag-gedoseerd MTX-schema. Het betreft een 65-jarige patiënte met reumatoïde artritis (creatininegehalte in serum 147 µmoll), behandeld met wekelijks 3 maal 5 mg MTX oraal om de 12 uur en een 81-jarige patiënte met psoriasis (creatininegehalte 134 µmoll), behandeld met 15 mg MTX i.v., gevolgd door wekelijks 3 maal 2,5 mg MTX om de 12 uur oraal. Pancytopenie trad op na een cumulatieve dosis van resp. 90 en 22,5 mg MTX. Besproken wordt de invloed van nierfunctiestoornis en geneesmiddeleninteractie hierbij.

Indien besloten wordt een patiënt met een gestoorde nierfunctie en gelijktijdig gebruik van geneesmiddelen die de MTX-toxiciteit potentieel verhogen, toch te behandelen met MTX, dan is vaker controle van bloedbeeld, creatinineklaring en MTX-concentratie in het serum noodzakelijk dan geadviseerd wordt in recente richtlijnen voor laboratoriumdiagnostiek tijdens MTX-therapie.