Soms genezen, vaak verlichten, altijd troosten

‘La médecine c’est guérir parfois, soulager souvent, consoler toujours.’ Dit bekende eeuwenoude aforisme (NTvG. 2002;146:2494-8) beschrijft nog immer de kern van de geneeskunde. Ik moest eraan denken toen ik het achtergrondartikel ‘Zorg na de “surprise question”’ (C3491) las. Deze bijdrage gaat over het in gang zetten van palliatieve zorg. Je begint met palliatie als de vraag ‘Zou het mij verbazen als deze patiënt binnen een jaar zou overlijden?’ met ‘nee’ beantwoord wordt.

Wat betekent dat eigenlijk, palliatieve zorg? De term komt uit het Frans, waarin ‘palliatif’ verzachtend betekent. De Fransen hebben het op hun beurt afgeleid van het Latijnse ‘palliare’ (bedekken), waarin het woord ‘pallium’ (deken) zit. Als de palliatieve fase is aangebroken, draait het om, zo lezen we in het artikel, ‘zorg die is gericht op kwaliteit van leven, en het bestrijden van pijn en andere symptomen’.

Ik wil niet flauw doen, maar het aforisme waarmee ik begon lijkt daar verdraait veel op. Heel eerlijk gezegd, en zonder afbreuk te willen doen aan het artikel, geloof ik niet in een curatieve versus palliatieve fase. Bij iedere patiënt die míjn drempel overstapt is mijn enige gedachte hoe ik het leven kan veraangenamen, nooit hoelang ik het kan rekken – ‘Het maakt immers niet uit hoelang het leven duurt, het is toch altijd te kort’, zou Renate Rubinstein ooit geschreven hebben. En hoe veraangenaam je het leven? Wel, soms door te genezen, vaak door te verlichten en altijd door te troosten.

Het bovengenoemde artikel is belangrijk, omdat het besef dat verlichten en troosten onze kerntaken zijn te veel naar de achtergrond is gedreven, wat daardoor eveneens geldt voor onze kennis en kunde op dit gebied. Om die reden moeten sommige artsen die vooral mib’jes en mab’jes voorschrijven een palliatief team vragen om te helpen verlichten en troosten. Hoezeer ik ook geloof in gespecialiseerde kennis en kunde, ik vind het zorgelijk dat we zelf de belangrijkste 2 van ons totaal van 3 taken steeds minder goed beheersen.

Hoe dan ook, het onderscheid tussen curatie en palliatie is op zijn minst kunstmatig en eigenlijk ongewenst. Of het goede reclame is valt te betwisten, maar u zou er verstandig aan doen in uw wachtruimte een bordje te hangen dat benadrukt dat de palliatieve fase bij iedere patiënt onmiddellijk van start zal gaan. Eigenlijk bent u dan gewoon een goede dokter.