Medisch nieuws, waan of waar?

Opinie
Lucas Mevius
Yolanda van der Graaf
Citeer dit artikel als
Ned Tijdschr Geneeskd. 2014;158:B1108

artikel

Met enige regelmaat winden wij ons op over medische ‘doorbraken’ in de media. De pers lijkt nogal eens moeite te hebben met het verschil tussen een associatie en een causaal verband, maar van berichten als ‘positief denken geneest kanker’ gaan onze (spreekwoordelijke) haren ook recht overeind staan. Nog een fijn voorbeeld: ‘Dagelijks een granny smith voorkomt overgewicht’, aldus NU.nl onlangs. Ergens is kennelijk verloren gegaan dat de wetenschappers aan de slag gingen met appelsappen en muizenpoep. Hoe komen zulke berichten in het nieuws? Wie kunnen we daar nu eens lekker de schuld van geven? De te ijdele onderzoeker die zijn bevindingen mooier maakt dan ze zijn? De redacteuren van tijdschriften die gretig de opzienbarende maar slechte studie publiceren? De persvoorlichters die hun ziekenhuizen zo veel mogelijk in het nieuws moeten krijgen? Of de journalist die op zoek is naar een primeur? De nieuwsketen heeft veel weg van doorfluisterverhaaltjes. Al na 3 rondes zijn de verhalen gereduceerd tot een paar zinnen en is de belangrijkste informatie – ‘Paris Hilton moet de gevangenis weer in’ – gesneuveld. Of, zoals Maarten Keulemans van de Volkskrant het in een interview over medisch nieuws met Rinke van den Brink (NOS Nieuws) en NTvG omschrijft: ‘Er staat een homeopathisch verdunde versie bij ons voor de deur’ (C2309).

In een ideale wereld weerspiegelen publicaties, pers- en nieuwsberichten nauwgezet de resultaten van medisch onderzoek. Maar zo rooskleurig is het helaas niet, want iedereen wil scoren. Nieuws en nuance verdragen elkaar slecht. In 2012 lieten Amélie Yavchitz en haar Franse collega’s in PLoS Medicine al zien dat er in ongeveer de helft van de door hen bestudeerde persberichten ‘spin’ te vinden was, dat wil zeggen: nadruk op gunstige effecten. Foei, persvoorlichters. Erger is dat deze ‘spin’ vaak al in het oorspronkelijke abstract stond. Foei, onderzoekers en vakbladen. Ook Nederlandse kranten helpen mee aan de verkeerde vertaalslag. Zo laten Nienke van Atteveldt en haar collega’s zien dat krantenartikelen over het algemeen weinig kritisch en weinig gedetailleerd over hersenonderzoek schrijven (A8324). Foei, journalisten. Al die opgeklopte verhalen over nieuwe medische ontwikkelingen geven valse hoop aan patiënten en hun families.

NTvG ziet het duiden van nieuwe kennis als een belangrijke missie. En daarom laten wij op de NTvG Dag – die wij dit jaar met de Volkskrant organiseren, op 1 november in Amsterdam – samen met artsen, onderzoekers, persvoorlichters, journalisten én patiënten zien hoe medisch nieuws gemaakt wordt, hoe ieder zijn eigen rol speelt en, soms onbedoeld, bijdraagt aan hijgerig en hyperig nieuws. Overigens is het dus nog maar de vraag of een granny smith de dokter daadwerkelijk bij u weghoudt. Tenzij u in een keer raak gooit, natuurlijk.

Heb je nog vragen na het lezen van dit artikel?
Check onze AI-tool en verbaas je over de antwoorden.
ASK NTVG

Ook interessant

Reacties